Liternictwo i typografia cz. II – klasyfikacja krojów pisma

Krój pisma – charakterystyczny obraz kompletu znaków pisma o jednolitych podstawowych cechach graficznych: stylu, rytmie, proporcji, dukcie, układzie lub kształcie szeryfów, właściwościach optycznych itp. Może mieć wiele odmian, czasami nawet znacznie różniących się od kroju podstawowego, lecz nadal zachowujących w sposób konsekwentny podstawowe założenia graficzne danej rodziny krojów. – Wikipedia

Klasyfikacja pism drukarskich – usystematyzowany podział pism drukarskich według dowolnego klucza. Na przykład: kształtu form literniczych, okresu powstania pisma drukarskiego, narzędzia pisarskiego, którym wykonano rysunek form literniczych itp. – Wikipedia

Klasyfikacja Andrzeja i Romana Tomaszewskich

• antykwa
• pismo gotyckie
• pisanka
• ksenotyp

Antykwa

Krój pisma oparty na alfabecie łacińskim, jego majuskuła wzorowana jest na kapitale rzymskiej, a minuskuła z kolei na minuskule karolińskiej. Jest to pismo dwuelementowe o proporcjach zbliżonych do jego pierwowzorów.

Chronologia krojów antykwowych

• antykwa renesansowa – dwuelementowa, szeryfowa, o niewielkim kontraście pomiędzy liniami poziomymi i pionowymi
• antykwa barokowa – dwuelementowa, szeryfowa, o zwiększonym kontraście w porównaniu do antykwy renesansowej, o mniej skośnych szeryfach
• antykwa klasycystyczna – dwuelementowa, szeryfowa, o większym kontraście w porównaniu do antykwy barokowej, o prostych szeryfach, podkreślająca linie pionowe i poziome
• egipcjanka – antykwa jednoelementowa szeryfowa
• grotesk – antykwa jednoelementowa bezszeryfowa
• antykwa modernistyczna

Pismo gotyckie

Krój pisma oparty na alfabecie łacińskim o łamanych i bardzo ozdobnych konturach. Jego początków można się doszukać w XI-wiecznej północnej Francji. Pojawia się w kodeksach, w których można zauważyć tendencję do zaostrzania kształtów liter minuskuły romańskiej. Pismo gotyckie zaczęto powszechnie używać w XIII wiecznej Europie Zachodniej i Środkowej.

Pisanka

Ozdobne i dopracowane kroje pisma. Pisanki najczęściej wzorowane są na włoskiej cancellaresce z XVI wieku oraz francuskim rondé i pisance angielskiej z XVIII wieku.

Ksenotyp

Kroje hybrydowe łączące cechy graficzne innych typów. Rozwój ksenotypu nastąpił w drugiej połowie XX wieku i na początku XXI wieku, na co wpływ miało duże zapotrzebowanie na pisma reklamowe.

Grotesk

Kroje pisma jednoelementowe bez szeryfów.

Egipcjanki

Kroje pisma jednoelementowe z szeryfami prostymi.

Polska normatywna klasyfikacyjna z 1973 roku

Pisma dwuelementowe (grubość kreski budującej literę jest zróżnicowana)

• antykwy renesansowe
• antykwy barokowe
• antykwy klasycystyczne
• inne

Pisma jednoelementowe (grubość kreski budującej literę nie zmienia się)

• antykwy linearne bezszeryfowe
• antykwy linearne szeryfowe
• inne

Pisanki

• kaligraficzne
• inne

Inne klasyfikacje

• klasyfikacja Maximiliena Voxa (Francja)
• niemiecka klasyfikacja określona normą DIN 16518
• klasyfikacja Jana Solpery (Czechy)
• klasyfikacja prof. Alberta Kapra (Niemcy)
• klasyfikacja Roberta Bringhursta (Kanada)

Podział według wyglądu

• kroje jednoelementowe i dwuelementowe
• kroje szeryfowe i bezszeryfowe
• kroje o stałej szerokości znaku i proporcjonalne

Bibliografia:

W. Semkowicz, Paleografia łacińska, Kraków 2002
A.Tomaszewski, Leksykon pism drukarskich, Warszawa 1996
R. Tomaszewski, Klasyfikacja pism drukarskich ART, Warszawa 1993
R. Williams: Jak składać tekst – Komputer nie jest maszyną do pisania, Gliwice 2003