Liternictwo i typografia cz. II – klasyfikacja krojów pisma

Krój pisma – charakterystyczny obraz kompletu znaków pisma o jednolitych podstawowych cechach graficznych: stylu, rytmie, proporcji, dukcie, układzie lub kształcie szeryfów, właściwościach optycznych itp. Może mieć wiele odmian, czasami nawet znacznie różniących się od kroju podstawowego, lecz nadal zachowujących w sposób konsekwentny podstawowe założenia graficzne danej rodziny krojów. – Wikipedia

Klasyfikacja pism drukarskich – usystematyzowany podział pism drukarskich według dowolnego klucza. Na przykład: kształtu form literniczych, okresu powstania pisma drukarskiego, narzędzia pisarskiego, którym wykonano rysunek form literniczych itp. – Wikipedia

Klasyfikacja Andrzeja i Romana Tomaszewskich

  • antykwa
  • pismo gotyckie
  • pisanka
  • ksenotyp

Antykwa

Krój pisma oparty na alfabecie łacińskim, jego majuskuła wzorowana jest na kapitale rzymskiej, a minuskuła z kolei na minuskule karolińskiej. Jest to pismo dwuelementowe o proporcjach zbliżonych do jego pierwowzorów.

Chronologia krojów antykwowych

  • antykwa renesansowa – dwuelementowa, szeryfowa, o niewielkim kontraście pomiędzy liniami poziomymi i pionowymi
  • antykwa barokowa – dwuelementowa, szeryfowa, o zwiększonym kontraście w porównaniu do antykwy renesansowej, o mniej skośnych szeryfach
  • antykwa klasycystyczna – dwuelementowa, szeryfowa, o większym kontraście w porównaniu do antykwy barokowej, o prostych szeryfach, podkreślająca linie pionowe i poziome
  • egipcjanka – antykwa jednoelementowa szeryfowa
  • grotesk – antykwa jednoelementowa bezszeryfowa
  • antykwa modernistycznaklasyfikacja krojów pisma Antykwaklasyfikacja krojów pisma Antykwaklasyfikacja krojów pisma Antykwa

Antykwa z Kolumny Trajana

Pismo gotyckie

Krój pisma oparty na alfabecie łacińskim o łamanych i bardzo ozdobnych konturach. Jego początków można się doszukać w XI-wiecznej północnej Francji. Pojawia się w kodeksach, w których można zauważyć tendencję do zaostrzania kształtów liter minuskuły romańskiej. Pismo gotyckie zaczęto powszechnie używać w XIII wiecznej Europie Zachodniej i Środkowej.

klasyfikacja krojów pisma Pismo Gotyckie klasyfikacja krojów pisma Pismo Gotyckie

Pisanka

Ozdobne i dopracowane kroje pisma. Pisanki najczęściej wzorowane są na włoskiej cancellaresce z XVI wieku oraz francuskim rondé i pisance angielskiej z XVIII wieku.

klasyfikacja krojów pisma Pisanka klasyfikacja krojów pisma Pisanka

Ksenotyp

Kroje hybrydowe łączące cechy graficzne innych typów. Rozwój ksenotypu nastąpił w drugiej połowie XX wieku i na początku XXI wieku, na co wpływ miało duże zapotrzebowanie na pisma reklamowe.

klasyfikacja krojów pisma Ksenotypy

Grotesk

Kroje pisma jednoelementowe bez szeryfów.

klasyfikacja krojów pisma Grotesk klasyfikacja krojów pisma Grotesk

Egipcjanki

Kroje pisma jednoelementowe z szeryfami prostymi.

klasyfikacja krojów pisma Egipcjanka klasyfikacja krojów pisma Egipcjanka

Polska normatywna klasyfikacyjna z 1973 roku

Pisma dwuelementowe (grubość kreski budującej literę jest zróżnicowana)

  • antykwy renesansowe
  • antykwy barokowe
  • antykwy klasycystyczne
  • inne

Pisma jednoelementowe (grubość kreski budującej literę nie zmienia się)

  • antykwy linearne bezszeryfowe
  • antykwy linearne szeryfowe
  • inne

Pisanki

  • kaligraficzne
  • inne

Inne klasyfikacje

  • klasyfikacja Maximiliena Voxa (Francja)
  • niemiecka klasyfikacja określona normą DIN 16518
  • klasyfikacja Jana Solpery (Czechy)
  • klasyfikacja prof. Alberta Kapra (Niemcy)
  • klasyfikacja Roberta Bringhursta (Kanada)

Podział według wyglądu

  • kroje jednoelementowe i dwuelementowe
  • kroje szeryfowe i bezszeryfowe
  • kroje o stałej szerokości znaku i proporcjonalne

Bibliografia:

W. Semkowicz, Paleografia łacińska, Kraków 2002
A.Tomaszewski, Leksykon pism drukarskich, Warszawa 1996
R. Tomaszewski, Klasyfikacja pism drukarskich ART, Warszawa 1993
R. Williams: Jak składać tekst – Komputer nie jest maszyną do pisania, Gliwice 2003